5 Tips voor als je kind niet naar de andere ouder wil

Voor kinderen hoeft de scheiding van hun ouders geen vervelende gevolgen te hebben, als de ouders zich aan bepaalde "spelregels" houden.

Als kinderen na een scheiding het gevoel hebben dat ze moeten kiezen tussen hun ouders ontstaat er een innerlijk conflict voor het kind. Als het kind zijn loyaliteit naar de ene ouder laat zien, heeft hij het gevoel de andere ouder tekort te doen. Hoe meer een kind zich onder druk gezet voelt om te moeten kiezen tussen beide ouders, hoe groter de innerlijke conflicten en hoe groter de kans dat de psychische gezondheid van het kind in gevaar komt. Het is een probleem dat zich voordoet bij kinderen in alle leeftijden.

Sommige ouders beïnvloeden hun kind zodanig -ook onbewust- dat het kind niet anders kan dan de andere ouder afwijzen, totdat de andere ouder het opgeeft en elk contact verbreekt.

Ook kan het zijn dat kinderen zich zorgen maken om hun ouders als ze merken dat deze niet gelukkig zijn. Het kind zal altijd doen wat het kan om de ouder te steunen. Hij heeft bijvoorbeeld medelijden met moeder omdat ze nu harder moet werken en vindt het zielig voor vader dat die nu alleen is. Het kind zal zijn ouders helpen met klusjes en zoekt hun gezelschap. Ook negatief gedrag kan een signaal zijn van het innerlijke conflict bij het kind.

De gevolgen voor deze kinderen zijn bijvoorbeeld een laag zelfbeeld (kinderen leren te geloven dat de verstoten ouder niet van hen houdt en wordt vaak de conclusie getrokken dat ze het niet waard zijn om van gehouden te worden.

Het komt voor dat een kind aangeeft niet naar de andere ouder te willen. Hieronder een paar tips om hiermee om te gaan:

1. Geef je kind toestemming om van allebei de ouders te houden. Deze toestemming moet door ouders duidelijk worden uitgesproken en nageleefd.

2. Vat de reactie van je kind niet persoonlijk op. Vaak ziet een kind op tegen de verandering, maar verheugt hij zich wel op een weerzien met de andere ouder.

3. Geef de andere ouder niet automatisch de schuld.

4. Sta niet toe dat je kind zelf kiest. Als je kind bij herhaling weigert om naar de andere ouder te gaan, laat dan duidelijk merken dat de omgang met beide ouders niet vrijblijvend is, en dat daar geen discussie over mogelijk is.

5. Voorkom dat je kind, die niet naar de andere ouder toe wil, beloont wordt met allerlei leuke pleziertjes.

De 5 pijlers van een relatie

Als advocaat/scheidingsmediator check ik -als cliënten voor een scheiding bij mij komen- eerst of ze eigenlijk wel willen scheiden. Soms roept er namelijk een partner uit wanhoop: “Ik wil scheiden”, rent naar een advocaat en blijkt een paar maanden later gescheiden te zijn, terwijl het eigenlijke doel van die opmerking was dat het nu echt serieus was en die ander toch echt meer in de relatie moest gaan investeren. 

De vraag die ik stel, is of scheiden wel een oplossing voor het probleem biedt. Wanneer zijn de problemen ontstaan? Wat is er toen veranderd? Kan dit nog worden hersteld? 

Soms kan er hierna al zoveel zijn gebeurd dat een stel zich afvraagt of de oplossing wel zo eenvoudig is. Dan gebruik ik het model van Vansteenwegen. Dit model geeft aan dat een intieme relatie op 5 pijlers berust. Voor een goede relatie hoeven niet alle pijlers overeind te staan, maar raakt een partnerrelatie uit balans als een of meer pijlers te zeer geërodeerd zijn. In mediaton kunnen aan de hand van de 5 pijlers worden achterhaald waarom de relatie uit balans is. 

Dit zijn de 5 pijlers:

1.      Je moet jezelf kunnen zijn in de relatie;

2.      Je moet je eigen gevoelens kunnen uiten en kunnen laten zien;

3.      Je moet met elkaar kunnen meevoelen en meeleven (ook met het leven buiten het gezin);

4.      Er moet lichamelijke intimiteit zijn (wat ook een arm om elkaar heen kan inhouden);

5.      Er moet tijd voor elkaar en tijd voor jezelf zijn.

Misschien zijn er nog pijlers te herstellen. Dan stuur ik de partner door naar een relatietherapeut in mijn netwerk. Mochten er geen pijlers meer overeind staan, dan is het misschien tijd om toch een scheiding te overwegen. Je weet dan in ieder geval waarom de relatie niet meer werkte.

De 5 fases van rouwen tijdens een scheidingsproces

Dat bij een echtscheiding heftige emoties komen kijken, is niets nieuws. Bij een scheiding gaat u vaak een zelfde soort rouwproces door als in het geval een geliefde van u overlijdt.

De psychiater Elisabeth Kübler-Ross heeft vijf fasen omschreven die de meeste mensen geheel of gedeeltelijk doorlopen om na een traumatische ervaring –en dus ook een scheiding- weer "de oude te worden".


1. Ontkenning:
In de eerste fase beschermt men zich door de waarheid af te wijzen. Dit gedrag geeft iemand de gelegenheid om de waarheid in kleine stukjes tot zich te laten komen. Aan het einde van deze fase gaat men op zoek naar de feiten, de waarheid, de schuldige.

2. Boosheid:
In de tweede fase protesteert men tegen de verdrietige ervaring en ervaart hierbij veel woede. Vaak richt de woede zich ook (ten onrechte) tegen de brenger van het nieuws. Hierbij komen gedachten naar boven als: “Waarom ik?” of “waarom nu?”. Ook spelen gedachten van wraak. Soms probeert men de schuld ook iemand in de schoenen te schuiven. Het is een gezond psychologisch verdedigingsmiddel om de schuld buiten zichzelf te zoeken. Door zich druk te maken over de schuldvraag ontwijkt men ook het gevoel van verlies en verdriet.

3. Onderhandelen en vechten
Als de verliezer merkt dat protesteren en boosheid niet helpt, kan men proberen het verlies te verwerken door zich doelen te stellen of beloften te doen. Ook kan men naar de rechter stappen bij een echtscheiding. Of men kan het recht in eigen hand nemen en een tegenaanval organiseren. Een stalker zit vaak in deze fase.

4. Depressie
Als het verdriet niet langer te ontkennen is en protesten, onderhandelingen, tegenaanvallen, etc. niet geholpen hebben, kan een depressie optreden.

5. Aanvaarding
Na verloop van tijd ziet de persoon in dat de waarheid niet te bestrijden is en accepteert het verdriet. Iemand die een geliefde heeft verloren kan weer proberen nieuwe contacten te leggen en plannen maken voor een leven zonder de geliefde.

Tijdens de mediationsessies bespreek ik dit met mijn cliënten. Het komt namelijk vaak voor dat beide partijen niet in dezelfde fase zitten. Zo krijgen de partijen begrip voor hun eigen gevoelens maar ook van die van de ander.

Zoals je in de curve kunt zien, is aanvaarding het moeilijkste proces; je zit dan in het “dal.” Daarna zal het alleen maar beter worden en eindig je zelfs beter dan aan het begin van de scheiding.

Echtscheidingswetgeving niet pervers

De bijdrage van Marcel de Haas in de Volkskrant van vrijdag 15 november 2013 over “de perversiteit van de echtscheidingswet” schreeuwt om een pittige tegenreactie en wel hierom.

Volgens De Haas is het leed van de familiedrama’s waarbij de vader zijn kinderen ombrengt en zichzelf veroorzaakt door de liberale echtscheidingswet waarin de rechtsongelijkheid van de man onaangetast blijft. Hier ben ik het niet mee eens.

De Haas geeft aan dat met de bepalingen over partneralimentatie de man wordt gediscrimineerd. Partneralimentatie is een bijdrage in de kosten van het levensonderhoud van de meest verdienende partner aan de minst verdienende partner na echtscheiding en bestaat, vanwege lotsverbondenheid tussen de partners. Immers, in de meeste huwelijken wordt besloten dat één partner minder gaat werken om meer zorgtaken voor de kinderen op zich te nemen. Deze partner stelt de andere partner in staat om een carrière op te bouwen en om derhalve meer te verdienen en het gezin te onderhouden. Als er vervolgens na enkele jaren wordt gescheiden, zal deze partner nooit meer dezelfde carrière kunnen opbouwen als in de situatie dat hij/zij niet minder was gaan werken. Het is niet meer dan redelijk dat de kostwinner van het gezin dit enkele jaren (maximaal 12 jaar, maar vaak ook korter) compenseert. 

Na een echtscheiding wordt voorlopig geen van de partners er beter op. Met hetzelfde inkomen dienen immers opeens twee woningen te worden betaald. De zorgende partner levert daardoor ook in, net zoals de kinderen. Geen gespreid bedje dus.

Het is in de meeste gevallen nog steeds zo dat de zorgende partner de vrouw is, maar steeds vaker komt ook het omgekeerde voor. Misschien niet in de (SGP-)kringen waarin De Haas verkeert, waardoor hij deze wetgeving -volstrekt ten onrechte- als discriminatoir voor de man bestempeld, maar in de rest van Nederland wel. Daar komt bij dat de man in deze christelijke omgeving het vaak wenselijk vindt dat de vrouw thuis blijft om te zorgen en in het geheel geen carrière op te bouwen. Dan is een hogere partneralimentatie nu eenmaal de prijs die wordt betaald. Hoe kan immers van een vrouw die bijvoorbeeld 15 jaar heeft gezorgd worden verwacht dat zij nog in staat wordt geacht om een inkomen te verwerven dat zo hoog is dat zij tijdens het huwelijk gewend was. De vrouw blijft hiermee na de echtscheiding jarenlang financieel afhankelijk van haar ex-man, hetgeen voor de vrouw ook een onwenselijke situatie is. 

De Haas geeft verder aan dat de vrouw bij scheiding diefstal, vernietiging van eigendommen, belastingfraude en loonbeslaglegging mag plegen waardoor de principes van de rechtsstaat buiten werking worden gezet. Dit blijven strafbare feiten, waarvoor De Haas aangifte had kunnen doen, waarna de politie een onderzoek had kunnen doen. Mogelijk heeft de scheidingsadvocaat van De Haas hem geadviseerd om dit niet te doen. Immers, op elke actie volgt weer een reactie. Tijdens een echtscheiding gaan de ex-partners een rouwproces door waardoor geen van beiden emotioneel gezien in een goede staat verkeert en veelal anders handelt dan dat hij/zij gewoonlijk zal doen. Hier zal –hoe moeilijk dan ook- over en weer begrip voor moeten zijn, om de zaak niet te laten escaleren. Dit in het belang van de kinderen. Immers, de echtscheiding an sich is voor de meeste kinderen nog wel te handelen, maar ruziënde ouders zijn extreem schadelijk voor de ontwikkeling van een kind. Aangiftes van strafbare feiten over en weer dienen dan ook achterwege te blijven.

Volgens De Haas ontstaan de familiedrama’s waarbij de man de kinderen en zichzelf van het leven berooft door haat en hebzucht. Dit lijkt mij niet juist. De meeste mannen in mijn echtscheidings- en mediationpraktijk zijn gefrustreerd omdat zij niet het contact met de kinderen hebben dat zij wensen. Het is een grote opgave om de emoties die tussen ex-partners bij een scheiding spelen (bang, boos, bedroefd) geen rol te laten spelen in de relatie als collega-ouders. Bij zogenoemde vechtscheidingen wordt aan deze emoties geen aandacht besteed, omdat hiervoor in de rechtszaal geen ruimte is. Bij een mediation of overlegscheiding is hier wel ruimte voor.